ساختار و محتوا در دو داستان «ترس» نجیب محفوظ و «بیابانی» محمود دولت آبادی

بررسی تطبیقی ساختار و محتوای دو داستان کوتاه بیابانی دولت آبادی و ترس(الخوف) محفوظ نشان می دهد که در بیابانی، کثرت شخصیت ها، حجم بلند داستان و اپیزودهای متعدد باعث شده تا داستان یادشده طرح چندان مناسبی نداشته باشد؛ اما داستان الخوف، با پیروی از الگوی خطی پراپ، طرح کاملاً مناسبی دارد و برخلاف بیابانی، تعدد شخصیت ها در الخوف از کیفیت آن نکاسته و هر یک از آنان با کنش های خود در شکل گیری گره های داستانی، گره گشایی و پیشبرد روند داستان، مؤثرند. برخلاف محفوظ، دولت آبادی از شیوه توصیف غیرمستقیم شخصیت ها نیز بهره برده است و گاهی اوقات این توصیف غیرمستقیم از لحاظ هنری، پخته تر می شود؛ به گونه ای که دیگر راوی، توصیفگر خصوصیات افراد نیست، بلکه بسیاری از توصیفات، به وسیلة سایر شخصیت ها ارائه می شود. در این دو داستان، تسلط فراوان دولت آبادی نسبت به محفوظ، در دیالوگ نویسی کاملاً نمایان است. ازجمله خصوصیات نثر دو نویسنده، استفاده زیاد از جملات کوتاه، ضرب المثل ها و واژگان محلی است ولی نثر محفوظ، به دور از کلمات و فحش های رکیک است. پایان بیابانی، باز و روبه گسترش است و الخوف، پایانی بسته اما تراژیک دارد.